De meeste van mijn blogposts vinden hun oorsprong in een gedachtegang waar ik dan meer over te weten wil komen. In dit geval vond ik midden in een serieus document ineens de zin “niet meelezen!!”, totaal niet relevant aan de verdere inhoud.
Ik weet wel hoe het daar terecht kwam, ik zat te werken in een koffietentje en was er zo op gefocust dat degene naast me misschien mee aan het lezen was, dat ik me niet meer kon concentreren. Dit had ik het liefst tegen hem willen zeggen, ware het niet dat hij natuurlijk helemaal niet aan het meelezen was. Waar komt dit gevoel dan vandaan?
Ik realiseerde me dat ik me heel vaak schaam als ik creatief bezig ben. Ik wil niet dat mensen meekijken op mijn scherm als ik schrijf, wil niet dat mensen doorhebben dat ik ergens een foto van sta te maken, laat stáán als mensen doorhebben dat iemand een foto van mij staat te maken. Maar waarom zou ik me daarvoor schamen? Waarom schamen mensen zich überhaupt, en hoe kom je daar vanaf?!
“Zelf denk ik dat de meest onderscheidende eigenschap van de mens is: schaamte. Dieren hebben buitengewoon weinig schaamte. Ooit wel eens een hagedis van een tak zien vallen met een blik van ‘Oeps! Hihi’?” Paulien Cornelisse, "Taal is zeg maar echt mijn ding"
Wat is schaamte?
Schaamte is een sociale angst, als je helemaal in je eentje bent heb je er geen last van. (Als je dat wel hebt dan raad ik je aan nu naar je dichtstbijzijnde psych te lopen voor een intake)
Meestal schaam je je als je iets doet, of hebt gedaan, wat niet voldoet aan de norm van jouw sociale omgeving. Je bent dan bang dat je wordt afgewezen, dat ze je als minder zien. Op zich is schaamte dus iets heel moois, het is een hele basic prehistorische emotie; je hebt je groep nodig om te overleven. “Beter doe ik niets geks waardoor ze me niet willen en ik in mijn eentje doodga op de toendra”.
Het komt voor in verschillende vormen, om dingen die je doet, maar ook bijvoorbeeld om hoe je eruit ziet. Als ik morgen wakker wordt en er zit ineens een extra oor op mijn voorhoofd dan zou ik me daar wel voor schamen, niemand anders heeft dat en ik val gigantisch buiten de norm.
Vaak komen dingen waar we ons nu voor schamen voort uit situaties waarin je je vroeger schaamde. Als jij werd uitgelachen omdat je vroeger altijd rood werd om niets, dan heb je dikke kans dat jij later niet lekker voor een groep gaat staan spreken uit angst om knalrood te worden. Het kan daardoor onwijs beperkend zijn, acties of kenmerken die nu totaal niet meer van toepassing zijn behouden je toch ergens van.
Overlap tussen schaamte en sociale druk
Van de week sprak ik met een vriendinnetje die voor een aantal keuzes staat die de komende tijd van haar leven gaan shapen. Wat heel vervelend is voor haar: ze denkt weinig vanuit zichzelf en vooral vanuit ‘iedereen’.
Toen ik haar vroeg wat ze zou doen als ze de loterij won, schaamde ze zich om toe te geven dat ze dan het liefste op haar gat zou gaan zitten chillen in haar nieuwe landhuis. “Ja, iedereen zou nog wel iéts willen doen, dus ik vind het moeilijk toe te geven dat ik alleen maar zou willen chillen.”
Op die manier is vooruitgeplande schaamte voor sociale druk heel onhandig, kies lekker voor jezelf. Als jij je leven niet leidt, wie dan? Continue willen voldoen aan het ideale plaatje lijkt me niet handig omdat je keuzes dan niet vanuit jezelf komen en je er dus waarschijnlijk niet gelukkig van wordt.
Tips om schaamte weg te halen
Goed, ja jeetje, wat een lap tekst; we snappen het nu wel. Oké, mooi. Dan nu tips om schaamte tegen te gaan of weg te halen.
Back to the roots
Ga voor jezelf na waar je schaamte vandaan komt. Wanneer je weet waar je schaamte oorspronkelijk vandaag komt, dan kan je gaan inzien dat het nu waarschijnlijk niet meer relevant is, en het achter je laten. (Als je er erge last van hebt, geneer je dan niet (see what I did there?!) om professionele hulp te zoeken en dit samen met iemand te doen)
Stop met 'sorry'!
Iedere keer als jij ‘sorry’ zegt wanneer je iets doet waarvoor je je schaamt, bevestig je tegenover jezelf dat het inderdaad iets is om je voor te schamen; je houdt je eigen schaamte in stand. Dit gaat natuurlijk vooral op als hetgeen waarvoor jij je schaamt iets is waarvoor je je echt niet zou hoeven schamen.
Back in the saddle again
Is er iets gebeurd in een bepaalde setting waarvoor je je schaamt? Zorg dan dat je zo snel mogelijk weer terug bent in diezelfde setting. Hoe langer je wacht, hoe erger het wordt in je hoofd en je hoger de drempel zal worden voor de volgende keer.
Baby, think twice!
Als je voor een bepaald keuzemoment staat, ga dan heel goed na bij jezelf waar je je keuze op baseert. Is de conclusie dat je heel erg kijkt naar wat sociaal gewenst is, denk dan nog eens een keer na, vanuit jezelf bitte.
Ik had er graag nog even over doorgeschreven, schaamte is wat mij betreft iets heel interessants. Het heeft van oorsprong een sociale functie, maar kan je daardoor ook enorm beperken. Het is een manier om iets van je fouten te leren, maar kan je ook fouten aanpraten die helemaal niet relevant zijn.
In ieder geval hoop ik dat je je na het lezen van dit artikel wat minder schaamt voor dingen die niet nodig zijn!
Waar schaam jij je voor? Is het relevant of zou je ook zonder kunnen?
Foto’s in dit artikel: Schamend jongetje, E-card
Schaam je als je dit artikel niet deelt!! 😉